İnme-Felç-Beyin Felci
İnme ve Beyin Felci Nedir & Kök Hücre ile Nasıl Tedavi Edilir?
“Felç” adı ile de bilinen inme, çoğunlukla beynin bir bölgesinin oksijen ve şeker ihtiyacını sağlayan kan akımının aniden kesintiye uğramasıyla, bazen de beyin dokusu içine kanama ile ortaya çıkar. Kalp krizinden esinlenerek bu duruma ‘beyin krizi’ adını verenler de vardır. Bu durumda beyin hücrelerinde geçici veya kalıcı bir hasar oluşur.
Hücrelerdeki kalıcı hasar vücudun, bu hücreler tarafından kontrol edilen bölgesinde kalıcı fonksiyon kaybına yol açabilir; örneğin sağ beyinde hareket fonksiyonunu kontrol eden hücreler hasarlandığında vücudumuzun sol tarafında kol ve bacakta güçsüzlüğe yol açan tam veya kısmi inme oluşması gibi.
İnme Belirtileri:
Vücudun bir ya da her iki tarafında güçsüzlük: Sıklıkla kollar, bacaklar, eller ve yüzde meydana gelir. Kol ve bacaklarda genellikle sağ veya sol taraftan biri etkilenir.
Vücudun bir ya da her iki tarafında his kaybı: Bazı kişilerde vücudun bir kısmında hissizlik, uyuşma ve iğnelenme şeklinde bir his oluşabilir.
Konuşma güçlüğü: inme geçiren kişi konuşmada ağırlaşma, peltekleşme veya bazen doğru kelimeleri bulmada zorluk yaşar. Bazı kişiler ise konuşulanları anlamakta güçlük çeker.
Bilinç değişikliği: Bilinç kaybı, uyku hali, etrafın farkına varamama, sorulan soruları ve yapılması istenenleri anlayamama durumu görülebilir.
Görme bozuklukları: İnmede, çift görme, tek gözde, sağ ve ya sol görme alanında bir görme kaybı oluşabilir.
Ani baş ağrısı: Nedeni bilinmeyen ani baş ağrısı, Baş dönmesi, bulantı, kusma ve denge sorunları yaşanabilir.
Mevcut İnme-Felç-Beyin Felci Tedavileri:
İntravenöz Tromboliz: İnmenin acil tedavisinde beyni besleyen damarın tıkanması nedeni ile bozulan beyin kan akımının hızlı bir şekilde düzeltilmesi gerekmektedir. Tedavide, felcin oluştuğu andan itibaren her dakika çok önemlidir. Toplardamar içi pıhtı eritici ilaç tedavisi (intravenöz trombolitik tedavi) felç belirtileri başladıktan sonra en geç ilk 4.5 saat içinde yapılabilen toplardamar içi pıhtı eritici ilaç uygulamasıdır. Bu amaçla ilaç olarak rekombinan yani genetik mühendislik yolu ile üretilmiş doku plazminojen aktivatörü (rtPA) kullanılır. İdeali mümkün olan en kısa süre içinde yapılmasıdır. Bu tedavi pıhtıyı çözerek kan akışının hızlı ve etkin bir şekilde düzelmesine dolayısı ile felcin düzelmesine yardımcı olur. Eğer hastanın durumu bu tedavinin uygulanması için uygun değil ya da felcin oluşmasından itibaren geçen zaman dilimi uzamış ise damar içi pıhtı çözücü tedavi uygulaması yapılamaz. Doktorunuz tedavide başka ilaç ve yöntemlere başvuracaktır.
Endovasküler Tedaviler: Beyni besleyen ana damarlar pıhtı ile tıkanmış ise bu geniş damarların içindeki pıhtı kitlesinin eritilmesinde toplardamar yolu ile uygulanan pıhtı eritici ilaç yani intravenöz tromboliz tedavisi yeterli olmaz. Bu durumda tedavinin esas amacı pıhtının damarın içinde eritilmesi veya damarın içinden çıkarılmasıdır. Bu amaçla yapılan tedaviler endovasküler veya girişimsel tedaviler olarak adlandırılmakta ve anjiyografi yoluyla yapılmaktadır.
Bu tedavi yönteminin felç başlangıcından sonraki ilk 8 saatte uygulanması gerekmektedir.
Atardamariçi Pıhtı Çözücü İlaç Tedavisi (İntraarteryel Tromboliz): Anjiyografik yöntemle kasıktan ince ve esnek bir kateterle atardamarın içine girilir, burada beyni besleyen damarlara doğru ilerlenerek felce neden olan tıkalı damara ve onu tıkayan pıhtıya ulaşılır, pıhtının içine ya da yakınına düşük dozda pıhtı eritici ilaç, rtPA direkt olarak uygulanır. Bu yöntem günümüzde genellikle yardımcı bir tedavi yöntemi konumundadır.
Mekanik Pıhtı Çıkarma Tedavisi (Trombektomi): Anjiyografik yöntemle kasıktan ince ve esnek bir kateterle atardamarın içine girilir, burada beyni besleyen damarlara doğru ilerlenerek felce neden olan tıkalı damara ve onu tıkayan pıhtıya ulaşılır. Damarı tıkayan pıhtı damarın içinden özel geniş çaplı kataterlerle emilerek (aspirasyon) veya özel geriye çekilebilir stentler ile tutulup damar içinden çıkarılır.
Kök Hücre ile Tedavi Yöntemi
Kök hücrelerin sinir, beyin ve kas gibi dokundukları hücrelere dönüşme özelliği vardır bu nedenle beyin felci tedavisinde kullanılmaktadır. Hastaya nakledilen kök hücreler genetik olarak bu bozukluğu taşımayan kök hücrelerdir. Bu nedenle bozuk olan hücrelerin yerini almaktadır. Vücudun savunma sistemi güçlenir ve boyun ve beyin bölgesindeki damarların şişmesi tamamen engellenir veya azalır. Bu şekilde hastalığın ilerlemesini yavaşlatır, tamamen durdurabilir ve gerilemesini sağlayabilir. Tedavinin başarı oranı hastanın yaşı, hastalığın süresi ve hastanın var olan durumu ile doğru orantılıdır. Hastalık çok ilerlemiş ise birden fazla kez tedavi uygulanması gerekebilir.
Beyin felci tedavisinde ilk hedef hastalığın daha fazla ilerlemesini önlemek ve buna bağlı olarak önlemler almaktır. Fiziksel terapi,tedavi yöntemleri arasında en yaygını ve en uygun olanıdır. Egzersizler sayesinde hastanın oynatamadığı eklemleri yumuşatılır ve bir süre sonra daha kolay hareket etmesi sağlanır. Fiziksel terapi düzenli bir şekilde gerçekleştirilmelidir. Hastayı zaman zaman zorlayabilir fakat düzenli yapıldığında sonuç muhakkak alınır.Eklem hareketleri daha net görülür ve hareket konusunda eskiye oranla belirgin bir ilerleme kaydedilir.
İlaç tedavisi eğer uygun görülürse gerçekleştirilir. İlaç tedavileri kök hücre tedavisinin uygulanmasına engel değildir. Hastanın katılaşan ve sertleşen eklemlerini yumuşatmak adına kullanılan ilaçlar terapi için hazırlık aşaması niteliğindedir. Cerrahi müdahaleden bahsedecek olursak,ameliyatlar riskli değildir ve kısa sürede iyileşme belirtileri gösterir.Eklemlerdeki rahatsızlıklar kısa sürede onarılır ve hareket konusunda belirgin ilerleme kaydedilir. Bu hastalığın tedavisi Ukrayna, Kiev’de bulunan GenCell kök hücre tedavi merkezimizde yapılabilmektedir.
Uygulama Şekli:
Verilecek hücre sayısı; hastanın yaş ve kilosuna göre belirlenir. Tedavi mezenkimal kök hücre(hastanın kendi yağ dokusu ve ya kemik iliğinden elde edilen) ve ya fetal kök hücre kullanarak gerçekleştirilir. Hangi tedavinin uygulanacağı hastanın durumuna göre karar verilir. 45 gün ara ile 3 seans veya 4 gün üst üste uygulama ile gerçekleştirilebilir. İntravenöz (damar yoluyla) verilirken aynı zamanda beyne giden damara da belli miktarda enjeksiyon tercih edilebilir.
Tedavi protokolü tamamen hastanın durumuna göre ayarlanır her hasta için farklı protokol uygulanabilir.
Tedavideki Başarı Oranları
Verilen kök hücrelerin boyutu beyin hücrelerinin arasından geçebilecek boyutta küçüktür. Bu nedenle erken dönem teşhislerde tedavinin başarı oranı ciddi anlamda artmaktadır. Yapılan çalışmalarda, kök hücre tedavisi ile çok yüksek oranda olumlu sonuçlar elde edilebilmiştir. Hastaların %79’unda hastalığın daha ileri safhalara geçmesini büyük oranda engellemiş ve mevcuttaki kötü durumun düzelmesine yardımcı olmuştur.
Bilimsel Çalışmalar:
- Lee, J. S., Hong, J. M., Moon, G. J., Lee, P. H., Ahn, Y. H., & Bang, O. Y. (2010). A long‐term follow‐up study of intravenous autologous mesenchymal stem cell transplantation in patients with ischemic stroke. Stem cells, 28(6), 1099-1106.
- Bang, O. Y., Lee, J. S., Lee, P. H., & Lee, G. (2005). Autologous mesenchymal stem cell transplantation in stroke patients. Annals of neurology, 57(6), 874-882.
- Chen, D. C., Lin, S. Z., Fan, J. R., Lin, C. H., Lee, W., Lin, C. C., … & Lee, C. C. (2014). Intracerebral implantation of autologous peripheral blood stem cells in stroke patients: a randomized phase II study. Cell transplantation, 23(12), 1599-1612.
- Honmou, O., Houkin, K., Matsunaga, T., Niitsu, Y., Ishiai, S., Onodera, R., … & Kocsis, J. D. (2011). Intravenous administration of auto serum-expanded autologous mesenchymal stem cells in stroke. Brain, 134(6), 1790-1807.
- Honmou, O., Onodera, R., Sasaki, M., Waxman, S. G., & Kocsis, J. D. (2012). Mesenchymal stem cells: therapeutic outlook for stroke. Trends in molecular medicine, 18(5), 292-297.
- Battistella, V., de Freitas, G. R., da Fonseca, L. M. B., Mercante, D., Gutfilen, B., Goldenberg, R. C., … & Alves-Leon, S. V. (2011). Safety of autologous bone marrow mononuclear cell transplantation in patients with nonacute ischemic stroke. Regenerative medicine, 6(1), 45-52.